Ze smutkiem informujemy, że 29 września 2021 r. odeszła prof. Irena Kąkol, która była związana z Instytutem Nenckiego przez niemal pół wieku, rozpoczynając pracę w czasie, gdy Instytut miał swoją siedzibę w Łodzi. Nastąpiło to w 1951 r., tuż po uzyskaniu tytułu magistra filozofii z zakresu chemii na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Łódzkiego. Została członkiem Zakładu Biochemii, kierowanego przez prof. Włodzimierza Niemierkę, aktywnie włączając się w badania nad białkami mięśn, a w szczególności miozyną; tej tematyce badawczej pozostała wierna przez całą karierę naukową. W 1953 r. przeniosła się wraz z zespołem prof. Niemierki do warszawskiej siedziby Instytutu, w którym pracowała do 1995 r., aktywnie uczestnicząc jeszcze w pracy badawczej do przełomu wieków. Później też była częstym gościem Instytutu, uczestnicząc np. w obchodach Stulecia Instytutu w listopadzie 2018 r.
Jej wieloletnie badania dotyczyły przede wszystkim poznania mechanizmów udziału fosforylacji lekkiego łańcucha regulatorowego miozyny w oddziaływaniu filamentów miozynowych i aktynowych w skurczu mięśni poprzecznie prążkowanych – szkieletowych i sercowego. Stopień doktora nauk przyrodniczych uzyskała w 1961 r. na podstawie rozprawy „O niektórych zmianach jakościowych i ilościowych w składzie związków fosforowych aktomiozynu, w czasie jego działania na ATP”; promotorem był prof. Włodzimierz Niemierko. Po doktoracie odbyła staż badawczy w laboratorium Hansa Webera w Max-Planck-Institut für Physiologie w Heidelbergu, gdzie zajmowała się badaniami nad wymianą nukleotydów podczas polimeryzacji/depolimeryzacji aktyny. W 1972 r. otrzymała stopień doktora habilitowanego nauk przyrodniczych w zakresie biologii, tytuł profesora nadzwyczajnego nauk przyrodniczych – w 1988 r., a profesorem zwyczajnym została w 1992 r. W 1974 r. została utworzona Pracownia Molekularnych Podstaw Skurczu Mięśni, którą kierowała do 1993 r., czyli do przejścia na emeryturę.
Była autorem 36. artykułów opublikowanych głównie w czasopismach anglojęzycznych, polskojęzycznej monografii nt. struktury i funkcji miozyny oraz przekładu z języka niemieckiego podręcznika Biochemia dynamiczna, autorstwa Eberharda Hofmanna. Swoje osiągnięcia prezentowała na wielu międzynarodowych zjazdach i konferencjach naukowych. Owocnie współpracowała z badaczami z wielu ośrodków zagranicznymi, w tym z Centre d‟Etudes de Saclay w Gif-sur-Yvette, Instytutu Biologii Molekularnej Austriackiej Akademii Nauk w Salzburgu, Instytutu Biofizyki Teoretycznej i Doświadczalnej Rosyjskiej Akademii Nauk (RAN) w Pushchino, Instytutu Cytologii RAN w Petersburgu, Uniwersytetu Moskiewskiego oraz Uniwersytetu Kijowskiego.
Poza pracą stricte naukową prof. I. Kąkol przez 35 lat kierowała pracownią izotopową, z której w owych latach bardzo intensywnie korzystano; absorbowało to wiele Jej uwagi. Aktywnie udzielała się także na niwie społecznej, przez wiele lat bowiem była członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego, w którym przez ponad dekadę pełniła funkcję przewodniczącej rady zakładowej Instytutu; była również członkiem prezydium zarządu oddziału ZNP. Po przejściu na emeryturę była związana ze związkiem jeszcze przez szereg lat, służąc radą i pomocą swoim następcom. Jako związkowiec dała się poznać jako osoba przyjazna i bardzo pomocna ludziom, stając niejednokrotnie w ich obronie podczas sporów z kierownictwem Instytutu. Opieką otaczała również swoich współpracowników w pracowni (wypromowała sześcioro doktorów), którzy zawsze mogli liczyć na jej wsparcie, i to nie tylko te naukowe.
Za swoje osiągnięcia naukowe i organizacyjne była wielokrotnie nagradzana wyróżnieniami i odznaczeniami państwowymi (m.in. Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski i Złota Odznaka ZNP). Kierowany przez nią zespół badawczy otrzymał m.in. Nagrodę Sekretarza Naukowego PAN i Nagrodę Parnasa Polskiego Towarzystwa Biochemicznego za najlepszy artykuł z zakresu biochemii.
Swoje zaangażowanie w sprawy Instytutu i jego społeczności godziła z obowiązkami żony i matki trojga dzieci. Odszedł wspaniały człowiek, oddany nauce i Instytutowi; jeden z ostatnich członków łodzkiego „desantu”.
Prof. dr hab. Jolanta Rędowicz
